Beş Dakikada Viski

Girizgah

Viskiyi müzik ve film endüstrisini elinde bulunduranlar bolca pompalıyor. Viski bir statü sembolü olarak sunuluyor, fiyatlar da zaten kalbur üstü bir içki olduğunu ispatlıyor. Bu durum da birçok kişinin ilgisini çekiyor. Madem ilgi çekiyor biraz detaya girelim.

Hemen şunu belirteyim viski seviyorsanız ne güzel ama “sevmiyorum” demeyin, “henüz benim sevebileceğim bir viski tatmadım ya da güzel bir kokteylle denemedim” deyin. Çünkü viski dünyasına girince elbet damak tadına uygun olanı bulursunuz.

Hadi tanıma girelim… Viski; arpa, buğday, çavdar veya mısırdan damıtılarak yapılan ve açık sarıdan kızıla kadar farklı renkleri olan, renginin tümünü, tadının da büyük bir bölümünü yıllarca meşe fıçılarda olgunlaşarak alan yüksek alkollü bir içkidir. Kiminin tadı çiçeksidir, kiminin isli, bazıları meyvemsi, şekerli, bazıları yosunsudur. Bu farkların oluşumunu eğitim devamında göreceksiniz.

İskoçya en büyük viski üreticisi, ayrıca Amerika, İrlanda ve Kanada da üretimde lider konumlarda. Avrupa’da da üreten ülkeler var ama kapasite düşük. Japon viskileri son yıllarda çok ünlendi. Ayrıca Hindistan ve Tayvan da viski üretiyor.

Üretim

Diğer tahıllar da kullanılır ama Avrupa’da arpa, Amerika’da mısır ana tahıldır. Tahıl ıslatılıp çimlendirilir, büyümeye devam etmemesi için kavrulur, bu malttır. Kavururken kullanılan yakıcıların isi malta geçebilir, bu is tadı tüm üretim sürecinden geçip viski tadı ve kokusuna kadar işleyebilir.

Malt suda ısıtılır ve içindeki şekerin suya geçmesi sağlanır. Yani mayşelerir.

Mayşeden tahıl süzülür, mayşe soğutulur ve maya eklenir. Maya şekeri yer, alkol ve karbondioksit üretir. Buna fermantasyon denir. Tüm alkol üretimi bu aşamada olur ve biter. Fermantasyon bitiminde biraya benzer %8 alkol oranına yakın bir sıvı oluşur.

Sıvı ısıtılır, alkol daha uçucu olduğu için çoğunlukla alkol buharlaşır, bu buharı soğutunca alkol oranı daha yüksek sıvı elde edilir. Bu damıtmadır. Damıtma bakır ya da endüstriyel çelik imbiklerde yapılır. Bakır imbikte damıtılan ürün çelik imbiğe göre daha aromatiktir. İmbiğin şekli bile bu aromanın karakterini belirler.

İskoçlar genelde iki kere damıtım yapar, İrlandalılar genelde üç kere. Böylece yüksek alkollü bir sıvı elde edilir.

Bu sıvı (sprit = ispirto = ruh) fıçıya doldurulur. Farklı ülkelerdeki yasalarca belirlenmiş süre kadar fıçıda bekler. Buna olgunlaştırma denir. Fıçıda bekledikçe, fıçıdan renk ve tatlar viskiye geçer.  Fıçıya giren ve fıçıdan çıkan sıvı miktarı farklıdır. Fıçıdan zamanla bir miktar sıvı buharlaşır, meleklerin aldığı fikriyle azalan kısma “meleklerin payı” denir. Amerika’da fıçı bir kez kullanılır, fıçı Avrupa’ya ithal edilir ve Avrupa’da tekrar kullanılır. Ülkenin iklimi viskinin fıçıda olgunlaşma süresini ve meleklerin payını belirler.

Fıçıda bekleme süresi viskinin yaşını belirler. Şişede yıllanma devam etmez.

Viski Ülkeleri

Yalnız arpadan üretilen, bakır imbikte damıtılan ve İskoçya’da tek damıtımevinde üretilen ayrıca en az 3 yıl fıçıda bekleyen viskilere (başka yasal kurallar da var elbette) İskoç single salt viski denir. Mesela The Glenlivet, Glenfiddich, Lagavulin…

Birden fazla damıtımevinden, farklı tahıllardan ve imbikten gelen viskileri karıştırarak her seferinde aynı tadı yakalamaya çalışan viskiler harmandır. Dünyada en çok harman viski tüketilir. Mesela Johnnie Walker, Ballentine’s, Chivas Regal, J&B…

Amerika’da yasayla tanımlanmış şekilde en az %51 mısır kullanılan bourbon viskiler üretilir. Fermante ederken tüm tahıllar karıştırılır. Amerikan viskileri için bir yerleşim ismi olan “bourbon” terimi kullanılır. Bu terimi kullanmak için bir çok yasa maddesine uymak gerekir. En bilindik markalar; Jim Beam, Bulleit, Woodford Reserve. Tennessee’de viski olacak sıvı, fıçıya girmeden önce akçaağaç kömüründen geçirilir ve Bourbon ile üretim süreci aynıdır ama Tennessee viskisi olur. Mesela Jack Daniel’s.

Ortaya Karışık

Viski fiyatını fıçıda bekleme süresi, meleklerin payı, üretim ve şişeleme süreci, lojistik, firmanın kar beklentisi, vergiler ve züppe etkisi belirler. Pahalı olan içimi herkes için en keyifli olan değildir!

Her viskinin tadı farklıdır. Hangi viskinin sevileceğine en iyi içecek olan karar verir. Tatlı, isli, meyvemsi, çiçeksi, yosunsu tatlardan hangisine damak tadı uygunsa, buna göre tavsiye alınabilir. Ama zamana, mekana göre bu tat karakteri de değişir. Gün içinde farklı zamanlarda bile bazen isli bazen çiçeksi tatta bir viski içmek istenebilir.

Viski tadımcısı olmak gibi bir kariyer hedefi yoksa viski istenilen bardakta içilir. Yine de kokuya ve aromaya daha fazla hakim olmak istenirse ince belli özel tadım bardakları kullanılır. Çay bardağı bu iş için uygun diyebiliriz.

Bourbonlar bol buzlu, İskoçlar’a az bir su eklenerek içilmesini tavsiye eden çok kişi var. İstenirse sek, buzlu, sodayla, sevilen bir içecekle ya da kokteyl olarak tercih etmek kişiye kalmış. Herkesin hayatına kimse karışamaz.

Buz atılacaksa bol buzlu ya da tek büyük bir buz parçası tercih edilmeli ki buz hemen eriyip viskinin aromasını azaltmasın. Viski taşı ya da altı mermer özel tasarım bardaklar da kullanılabilir.

Single malta göre içimi çok daha zevkli harman viskiler olduğuna %100 eminim ama ispat edemem.

<- önceki sayfa – viski eğitimi ana sayfa – sonraki sayfa ->